سواد رسانه ای مخاطب را نادیده نگیریم
تهران-ایرنا- با شروع پاندمی کرونا در جهان، فضای مجازی یکی از بسترهایی بود که به شدت مورد استفاده عموم مردم قرار گرفت. فضایی که با شناخت درست و برنامه ریزی علمی می تواند فراهم کننده توسعه پایدار در کشور باشد. اما امروزه فضای مجازی با چه چالش هایی رو برو است؟ چگونه می توان در آینده بهتر از این فضا بهره برد؟ هادی البرزی دکترای مدیریت رسانه معتقد است، مهم ترین چالش فضای مجازی در جامعه‌ی ما، چالش تولید محتواست. ما باید محتواهای مناسب در این فضا تولید کنیم. در واقع باید بتوانیم محتواهایی که در رسانه های سنتی بوده را به فضای مجازی منتقل کنیم.ما باید با مختصات فضای مجازی تولید محتوا داشته باشیم.
البرزی درباره چالش های ارتباطی فضای مجازی به شفقنا رسانه می گوید: یکی از مهمترین نکات این فضا بحث سواد رسانه ای است و این سوال مطرح می شود که آیا مخاطبان امروزی سواد کافی برای مواجهه با توسعه فضای مجازی دارند؟ چرا که توسعه فضای مجازی باعث می شود فضای بیشتری در اختیار مخاطب قرار بگیرد و در اینجا بحث بر سر این مسأله است که چه موضوعاتی در توسعه برای مخاطب اهمیت دارد.
او ادامه می دهد: یکی از مسائل مهم در این فضا برای مخاطب، سرعت اینترنت و افزایش تولید اخبار است که ممکن است با رشد اخبار جعلی و شایعات هم روبرو شویم. در واقع اگر سرعت و ضریب نفوذ اینترنت بدون سواد رسانه ای باشد، ممکن است مخاطب ناآگاه را دچار مشکلات جدی کند. به همین خاطر مهم ترین چالش، سواد رسانه ای مخاطب در این فضا است.
این کارشناس فضای رسانه ای درباره دیگر چالش های این فضا بیان می کند: شکاف دیجیتالی از دیگر چالش های مهم این فضا است. در واقع ما با این مسأله روبرو هستیم که در این فضا شکاف دیجیتال رخ ندهد و باید توسعه متوازن در این فضا صورت بگیرد. اگر توسعه فضای مجازی در حد متوازن باشد، قطعا مزایای بیشتری دارد.
البرزی معتقد است شکاف دیجیتالی به این معنا است که بخشی از جامعه به سرعت و نفوذ اینترنت در سطح بالا دسترسی داشته باشند و بخشی دیگر از آن محروم شوند که همین خود چالش های زیادی را به وجود می آورد.
این مدرس دانشگاه با اشاره به تاثیرات کرونا بر افزایش حضور در فضای مجازی بیان می کند: همین مسأله خود می تواند ایجاد کننده چالش های زیادی باشد. فضای مجازی چاقوی دو لبه است که هم می تواند مفید و هم می تواند مضر باشد. ما در این دو سال شاهد حضور دانش آموزان و دانشجویان و دیگر اصناف به خاطر آموزش و فروش مجازی بودیم. به همین خاطر امکان چالش برای بخش های سنتی جامعه وجود دارد که قبلا به آموزش و تجارت و بازرگانی سنتی مشغول بودند و امکان دارد مشکلاتی را برایشان به وجود آورد.
این دکترای ارتباطات با تاکید بر حضور کاربردی تر مخاطب در فضای مجازی می گوید: ما شاهدیم که با توسعه فضای مجازی، تغییرات گسترده ای هم در فضای رسانه ای به وجود آمده و تولید محتوا تغییرات اساسی داشته است. در واقع محتوا در این فضا متنوع، سریع و جذاب شده، و از طرفی توسعه فضای مجازی به کاربران این فرصت را داده که با گزینشگری و تولید محتوا، قدرتمند شوند. اما این حضور و فرصت باید فرهنگ سازی شود که کاربران در این فضا اثرگذار تر باشند.
البرزی در پایان صحبت های خود ضمن ارائه راهکار برای عبور از این چالش ها به چند لایه بودن فضای مجازی اشاره می کند و توضیح می دهد: یک لایه آن،لایه زیر ساخت است، لایه دیگر اپلیکیشن هاست، لایعه بعدی محتواهاست. ما باید به فضای مجازی از لایه های مختلف نگاه کنیم. مهم ترین چالش فضای مجازی در جامعه‌ی ما، چالش تولید محتواست. ما باید محتواهای مناسب در این فضا تولید کنیم. در واقع باید بتوانیم محتواهایی که در رسانه های سنتی بوده را به فضای مجازی منتقل کنیم.
او تحلیل می کند: ما باید با مختصات فضای مجازی تولید محتپا داشته باشیم. مثلا الان تولید محتوای طولانی در این فضا بازتاب و بازدید کننده ای نخواهد داشت. باید در این فضا قوی تر از قبل ظاهر شویم و بتوانیم وضعیتی را پیش ببریم که بیشترین بازدهی را داشته باشد. باید متناسب با فضای مجازی که دارای ویژگی هایی چون سرعت، جذابیت و ساده بودن است، تولید محتوا داشته باشیم. چالش بعدی تولید محتوا برای نسل جدید است. با توجه به وقت گذرانی این نسل در فضای مجازی باید ضمن تولید محتوای مناسب برای آنها به سواد رسانه ای آنها هم کمک کنیم که در دام اطلاعات غلط نیافتند. هر چند در این میان تسلط معلمان و والدین به سواد رسانه ای هم الزامی است.
البرزی انتقاد می کند: متاسفانه از دیگر چالش های مهم این فضا نداشتن سواد رسانه ای والدین و معلمان است که نمی توانند فرزندان خود را هدایت کنند و در اینجا یک شکاف دیجیتال بین افراد سالخورده و میان سال با جوانان وجود دارد.