مفهوم امروزین اتاق خبر
چندمهارتی شدن در دنیای رسانهای امروز، یک نیاز اجباری است. روزنامه‌نگار نمی‌تواند فقط یک مهارت یا تخصص داشته باشد و بگوید من فقط خبرنگاری یا تصویربرداری یا گویندگی بلدم، بلکه با نگاهی گذرا به آگهی‌های استخدام سازمان‌های رسانهای پرنفوذ دنیا یا منابع مرتبط با روزنامه‌نگاری و رسانه به‌سادگی درمی‌یابیم که نیاز اصلی هزاره سوم، «چندمهارتی شدن» روزنامه‌نگاران است.
اهمیت اتاق خبر آنلاین، هم از اهمیت خبر ناشی می‌شود هم از اهمیت آنلاین. مفهوم آنلاین شدن یا آنلاین بودن چهار مفهوم بنیادی با خود همراه دارد که بدون آن‌ها آنلاین، مترسکی خنده‌دار از اتصال یک یا چند کامپیوتر و یک خط اتصال به اینترنت مانند خط تلفن خواهد بود و بس. این مفاهیم پایه عبارت‌اند از:
۱- فوریت؛
۲- جستوجوپذیری؛
۳- فراپیوندی؛
۴- چندرسانه‌ای.
مفهوم اتاق خبر آنلاین
اتاق خبر آنلاین مکانی یا فضایی مجازی است که حاصل کار رسانه‌نگاری فیزیکی و مجازی، به شکل مجازی در آن در اختیار همگان قرار می‌گیرد؛ یعنی آنلاین می‌شود. هر سازمان، شرکت، دستگاه، رسانه، و موجودیتی که بخواهد محلی از اعراب در دنیای امروز داشته باشد، باید بزرگ‌ترین و تأثیرگذارترین اتاق خبر آنلاین را داشته باشد. فرقی هم ندارد که این مجموعه سیاسی باشد یا تجاری یا فرهنگی یا دینی یا اجتماعی.
بایسته‌های اتاق خبر آنلاین
اتاق خبر آنلاین، فقط و فقط زمانی اتاق خبر آنلاین خواهد شد که از ویژگی‌های زیر برخوردار باشد:
۱. فضا و محیط رسانه‌نگاری؛
۲. رسانه‌نگاران؛
۳. رسانه‌نگاری؛
۴. تیم مدیریتی؛
۵. تیم و بانک اطلاعات مرجع؛
۶. شیوه‌نامه/ استایل بوک‌آنلاین؛
۷. استراتژی‌های رسانه‌نگاری.
در زیر به چهار مورد اول اشاره می‌کنیم:
فضا و محیط رسانه‌نگاری
نخستین بایسته اتاق خبر آنلاین، فراهم کردن فضایی است که بتوان در آن فضا و در آن محیط آنلاین نفس کشید؛ یعنی رسانه‌نگاری کرد که بالاترین حق نفس کشیدن برای رسانه‌نگاران است. برای رسیدن به این هدف، بسترها و امکاناتی لازم است که به‌اختصار به این موارد اشاره می‌کنیم:
۱. نرم‌افزار: نرم‌افزار مهم‌ترین بستر ایجادکننده اتاق خبر آنلاین و اصولاً هر آنلاینی است. درست است که سخت‌افزار هم مهم است، اما در مقایسه با نرم‌افزار نقش بسیار ناچیزی به عهده دارد.
۲. امکان دسترسی تعاملی برای هر تعداد مخاطب: در اتاق خبر آنلاین باید مخاطبان به هر تعدادی که برسند، حتی در مواقع خاص و غیرمعمول بتوانند به اتاق خبر دسترسی داشته باشند و با آن ارتباط فوری برقرار کنند، آن هم تعاملی.
۳. امکان تصمیم‌سازی لحظه‌ای: باید در اتاق خبر آنلاین امکانات تصمیم‌سازی لحظه‌ای فراهم باشد؛ یعنی از لحاظ فنی و ساختاری این اتاق خبر به‌گونه‌ای طراحی شود که هرلحظه نیاز به تصمیم‌سازی و عملیاتی کردن «یک الزام خبری» بود، هیچ مانع و محدودیتی وجود نداشته باشد.
۴. امکان تصمیم‌سازی لحظه‌ای برای همه رسانه‌نگاران: در اتاق خبر آنلاین، فقط امکانات تصمیم‌سازی لحظه‌ای مهم نیست، بلکه مهم‌تر آن است که این امکانات برای همه رسانه‌نگاران فراهم باشد.
رسانه‌نگاران
۱. حضور همه گونه رسانه‌نگار: در اتاق خبر آنلاین حضور همه نوع رسانه‌نگاری لازم است: از سردبیر و دبیر خبر و گزارشگر و مترجم گرفته تا عکاس و گرافیست.
۲. رسانه‌نگاران معمار (دارای چند مهارت و منعطف): رسانه‌نگاران معمار، رسانه‌نگارانی هستند که توانایی کار کردن بر اساس مدل معماری خبر یا مدل معماری رسانه‌نگاری را به حرفه‌ای‌ترین شکل آموخته‌اند و به همین دلیل حتماً چند مهارت دارند و منعطف هستند.
۳. رسانه‌نگاران تعاملی: رسانه‌نگاران تعاملی، رسانه‌نگارانی هستند که انواع مهارت‌های لازم برای رسانه‌نگاری تعاملی در عصر حاضر و در دنیای پیچیده امروز را یاد گرفته و فهمیده‌اند.
۴. رسانه‌نگاران تصمیم‌ساز لحظه‌ای: در اتاق خبر آنلاین، فقط امکانات تصمیم‌سازی لحظه‌ای مهم نیست، بلکه مهم‌تر آن است که این امکانات برای همه رسانه‌نگاران فراهم باشد.
۵. رسانه‌نگاران تیمی کار: رسانه‌نگاران تیمی کار، رسانه‌نگارانی هستند که از انواع مهارت‌های لازم برای رسانه‌نگاری تیمی در اتاق خبر برخوردارند و به‌راحتی می‌توانند به‌صورت آنی و بدون اختلال در هر شرایطی با دیگر همکاران رسانه‌نگار خود به شکل مؤثر و هم‌افزایانه کار کنند.
۶. رسانه‌نگاران منصف و اخلاقی: یکی از ویژگی‌های اساسی و غیرقابل‌چشم‌پوشی رسانه‌نگاران اتاق خبر آنلاین، اخلاق‌مدار بودن و به‌ویژه منصف بودن است.
رسانه‌نگاری
۱. رسانه‌نگاری معمارانه: رسانه‌نگاری اتاق خبر آنلاین باید معمارانه باشد. هنگام سخن گفتن از معماری در هر مبحثی سه ویژگی اصلی بی‌درنگ به ذهن متبادر می‌شود: فراگیری؛ گستردگی؛ پیچیدگی.
۲. رسانه‌نگاری منصفانه و اخلاقی: باید در رسانه‌نگاری آنلاین اتاق خبر، معیارهایی تعریف شود که نه‌تنها هیچ رسانه‌نگاری به خود اجازه ندهد که غیراخلاقانه و بی‌انصافانه بنویسد، بلکه اگر غیر از آن بنویسد، خودبه‌خود از گردونه اتاق خبر آنلاین حذف شود.
۳. رسانه‌نگاری تصمیم‌سازانه: در این نوع رسانه‌نگاری باید به‌گونه‌ای چهارچوب‌ها و معیارها را تعریف کرد که رسانه‌نگار بدون آنکه خود بداند، مجبور به تصمیم‌سازی و مسؤولیت پذیری شود.
۴. رسانه‌نگاری تعاملی: اتاق خبر آنلاین در ذات وجودی خود، تعاملی و دوسویه است و نمی‌تواند یک‌طرفه باشد.
۵. رسانه‌نگاری تیمی: یکی از بارزترین ویژگی‌های رسانه‌نگاری در اتاق خبر آنلاین، تیمی «کارکردن، اندیشه کردن و تصمیم‌سازی» است.
تیم مدیریتی
۱. رسانه‌نگاران «مدیر تصمیم‌ساز»: همه رسانه‌نگاران «مدیر تصمیم‌ساز» هم هستند. به عبارت بهتر، تیم مدیریتی اتاق خبر از همه رسانه‌نگاران تشکیل می‌شود. در اتاق خبر نمی‌توان برخی از اعضای تیم را دارای اختیارات بسیار و برخی را دارای اختیارات کم دانست.
۲. مدیر نهایی یا «مدیر وتوگر»: باید همه رسانه‌نگاران، مدیر هم باشند؛ اما ذات خبر به‌گونه‌ای است که همواره باید مرجعی وجود داشته باشد که در مواقع بسیار حساس و کاملاً اختلافی، تصمیم نهایی را او بگیرد یا تصمیمات دیگران را وتو کند.
این فرد می‌تواند یکی از مدیران ارشد یا بالاترین مقام سازمان یا دستگاهی باشد که اتاق خبر در
چارچوب سازمان اوست.
منبع:
«موانع و مشکلات روزنامه‌نگاری در فضای سایبر»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، آذر رسولی/ محمد دادگران